Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 10.01.2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni – dalej u.o.h., w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy w placówkach handlowych:
- handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
- powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem – po godzinie 14:00 są zakazane, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 6 u.o.h.
Prawa Pracowników
Ustawodawca zastrzegł przy tym, że pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru jego czasu pracy z powodu wykonywania pracy w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy do godziny 14:00. Wynagrodzenie to oblicza się stosując zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.
Zakazy dla Pracodawców
Ustawa jednocześnie wskazuje, iż zakazem objęte jest powierzanie wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem nieodpłatnie w placówkach handlowych w niedziele i święta, a także w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy (art. 4 u.o.h.n), definiując jednocześnie pojęcia:
- Handlu, przez który należy rozumieć proces sprzedaży polegający na wymianie towaru lub wyrobu na środki pieniężne (art. 3 pkt 2 u.o.h.n.)
- Wykonywania czynności związanych z handlem, przez które należy rozumieć wykonywanie w placówce handlowej czynności bezpośrednio związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego, a także wykonywanie w takiej placówce przez pracownika lub zatrudnionego czynności związanych z magazynowaniem towarów lub ich inwentaryzacją (art. 3 pkt 3 u.o.h.n.).
- Wykonywanie pracy w handlu oraz wykonywanie czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych, przez które należy rozumieć wykonywanie takiej pracy lub takich czynności przez pracownika lub zatrudnionego w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 24.00 w sobotę a godziną 24.00 w niedzielę, i między godziną 24.00 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24.00 w święto (art. 3 pkt. 7 u.o.h.n.).
Interpretacja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Jak wskazuje Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej na stronie gov.pl, za czynności bezpośrednio związane z handlem należy uznać czynności wykonywane w placówce handlowej, niezbędne do zawarcia transakcji sprzedaży (w szczególności przyjmowanie i realizacja zamówień, ekspozycja towaru, brakowanie, usuwanie produktów wadliwych lub przeterminowanych, pakowanie) oraz jej realizacji (np. gdy faktyczne wydanie towaru następuje w terminie późniejszym niż transakcja), a także wszelkie czynności związane z przygotowaniem placówki handlowej do handlu (np. przygotowanie kas, rozdział gotówki, odprawy pracowników), jak również czynności związane z zakończeniem handlu w danym dniu i zamknięciem placówki (np. przeliczenie i rozliczenie utargu, sprawdzenie zabezpieczeń, włączenie alarmu).
Do czynności bezpośrednio związanych z handlem, nie można zaliczyć np.: ochrony obiektu, sprzątania obiektu przez ekipę sprzątającą, prac konserwatorskich i serwisowych związanych z obsługą sprzętu.
Unikanie Obejścia Ustawy
Z kolei wg stanowiska Ministerstwa, powierzanie powyższych czynności w ramach dodatkowych obowiązków pracownikom lub zatrudnionym wykonującym w placówce handlowej od poniedziałku do soboty handel lub inne czynności związane z handlem będzie stanowiło obejście ustawy.
Definicje Pojęć
Jednocześnie art. 3 pkt. 4 i 5 u.o.h.n. zawiera definicję ustawową pojęcia „pracownika” oraz „zatrudnionego”:
- Pracownik – należy rozumieć osobę zatrudnioną w placówce handlowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych;
- Zatrudniony – należy rozumieć osobę fizyczną, wykonującą w placówce handlowej pracę na podstawie umów prawa cywilnego, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
Obowiązki Pracodawców w Dniu Wigilii
Zatem w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy pracownicy i zatrudnieni będą musieli zakończyć swoją pracę (w tym również czynności związane z zamknięciem stanowiska pracy) najpóźniej o godz. 14:00. W rezultacie, w Wigilię pracownik otrzyma wynagrodzenie za godziny pracy oraz wynagrodzenie za czas nieprzepracowany (które przypadałyby po godzinie 14) w związku ze zmniejszeniem wymiaru jego czasu pracy z powodu wykonywania pracy w dniu 24 grudnia do godziny 14:00. Wynagrodzenie za czas nieprzepracowany oblicza się stosując zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.
Nowelizacja Ustawy i Jej Wpływ na Biznes
Ponadto wskazuję, że na posiedzeniu Sejmu w dniu 27.11.2024 r. uchwalona została ustawa o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ustanawia Wigilię dniem wolnym od pracy. Zmiany wejdą w życie od kolejnego roku tj. 2025 r. Ustawa skierowana została do podpisu Prezydenta.
Barbara Wołowska-Dyszy
aplikant radcowski
