Dnia 26 lutego 2014 roku wpłynął do Sejmu poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy. Projekt dotyczy określenia maksymalnego czasu wykonywania pracy, tj. 24 miesiące, przez pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, na rzecz danego pracodawcy.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy, podpisanie kolejnej umowy na czas określony traktuje się jak podpisanie umowy na czas nieokreślony, jeżeli pracodawca i pracownik zawarli wcześniej dwukrotnie umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, a przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca. W praktyce pracodawcy często próbują obchodzić ten przepis poprzez zawieranie wieloletnich umów o pracę na czas określony, ponowne zatrudnienie na umowę na czas określony po okresie dłuższym niż jeden miesiąc, zatrudnianie na podstawie umów cywilnoprawnych, mimo, tego że pracownik świadczy faktycznie pracę na podstawie stosunku pracy.
Problem dopuszczalności długoterminowych umów o pracę na czas określony wielokrotnie był przedmiotem sporów sądowych. Sąd Najwyższy orzekał, że zawarcie długotrwałej umowy terminowej po to, ażeby można ją w dowolnym momencie swobodnie rozwiązać, pozostaje w sprzeczności ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa do zatrudnienia terminowego i z zasadami współżycia społecznego. Kontrolą postępowania sądowego, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, należy obejmować ustalenie zachowania stabilizującego zatrudnienie, sens umowy terminowej oraz usprawiedliwiony i zgodny interes obu stron stosunku pracy. Na podstawie orzeczeń sądowych nie można jednak w sposób jednoznaczny określić maksymalnej długości trwania umowy o pracę na czas określony, a także wskazać konkretnych przesłanek dopuszczalności stosowania długoterminowych umów o pracę na czas określony.
Aby wyeliminować fakt zawierania wieloletnich umów o pracę na czas określony, zaproponowano zatem przyjęcie rozwiązania polegającego na określeniu maksymalnego czasu wykonywania pracy przez pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, na rzecz danego pracodawcy. Projekt ustawy zakłada, że łączny czas zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony u danego pracodawcy to najwyżej 24 miesiące. Po upływie 24 miesięcy dalsze zatrudnienie pracownika przerodzi się z mocy prawa w zatrudnienie na czas nieokreślony.
Proponowane rozwiązanie jest zgodne z zasadami określonymi w Dyrektywie Rady 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony. W klauzuli 5 Porozumienia ramowego załączonego do tej Dyrektywy strony określiły, że w celu zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pracę zawieranych na czas określony, w ustawodawstwie krajowym można przyjąć za obowiązujący przepis określający maksymalną łączną długość kolejnych umów o pracę na czas określony.
Poselski projekt zmian w Kodeksie pracy przewiduje, że okres zatrudnienia pracownika na czas określony będzie mógł wynosić maksymalnie 24 miesiące. Podpisanie umowy o pracę po tym terminie będzie równoznaczne w skutkach prawnych z podpisaniem umowy na czas nieokreślony. Wyjątkowo układ zbiorowy pracy albo regulamin pracy będzie mógł określać inny niż wskazany wyżej termin obowiązywania umowy na czas określony, nie będzie on jednak mógł być dłuższy niż 36 miesięcy. Projekt wyłącza z wliczania do łącznego czasu trwania umów terminowych umów o pracę na czas określony podpisanych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Wraz ze zmianą zasad dotyczących sposobu liczenia umów o pracę na czas określony, proponuje się również zmianę w zakresie zasad wypowiadania oraz długości okresów wypowiedzenia takich umów. Mając na uwadze pełniejszą ochronę stosunku pracy, zapewnienie pracownikowi względnej stabilizacji, a także zmierzając w kierunku wyrównywania okresów wypowiedzenia umów bezterminowych z umowami na czas określony proponuje się, aby:
- możliwość wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony dotyczyła tylko tych umów, które zawierane są na okres przekraczający 12 miesięcy;
- okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony zawieranej na czas przekraczający 12 miesięcy wynosił 2 tygodnie, natomiast w przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony na okres przekraczający 18 miesięcy – okres wypowiedzenia wynosił 1 miesiąc.
Projekt przewiduje również zmianę w przepisach dotyczących odszkodowania dla pracowników, którym wypowiedziano lub rozwiązano umowę o pracę niezgodnie z prawem. Wysokość górnej granicy odszkodowania z tego tytułu ma być podniesiona z 3 do 12 miesięcy.
W praktyce znaczna większość umów o pracę na czas określony zawierana jest na dłuższy okres wynoszący kilka, a nawet kilkanaście lat. Polska zajmuje pierwsze miejsce wśród państw Unii Europejskiej w stosowaniu umów o pracę na czas określony. Około 27% pracowników w Polsce pracuje na podstawie umowy terminowej, a średnia dla Unii Europejskiej wynosi 14,2%.Projekt został skierowany do pierwszego czytania na posiedzenie Sejmu dnia 10 kwietnia 2014 roku.
Karolina Warcicka
]]>
