Urlop ojcowski a „tacierzyński”

Na wstępnie rozważań należy podkreślić iż urlop ojcowski i urlop tacierzyński to dwa różne rodzaje urlopu przysługujące pracownikowi ojcu, który chce sprawować opiekę nad dzieckiem.   Zasadnicza różnica między nimi polega na tym, iż urlop tacierzyński zależy głównie od tego czy pracownica – matka dziecka wróci do pracy i zrezygnuje z części urlopu macierzyńskiego, a urlop ojcowski jest udzielany niezależnie od urlopu macierzyńskiego. Należy również podkreślić, że są to uprawnienia przyznawane wyłącznie pracownikom w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, co oznacza, że nie mogą z nich skorzystać osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy o dzieło czy umowy zlecenia).   Wspólną cechą urlopu ojcowskiego i tacierzyńskiego jest to, że gwarantują one pracownikom – ojcom możliwość sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem na ich wniosek. Urlop ojcowski jest udzielany niezależnie od urlopu macierzyńskiego przysługującego matce dziecka, natomiast warunkiem przyznania pracownikowi – ojcu urlopu tacierzyńskiego jest rezygnacja w części urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka.   W myśl art. art. 1823 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż: 1) do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo 2) do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. Urlop ojcowski udzielany jest na pisemny wniosek pracownika – ojca wychowującego dziecko. Wniosek jest składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlop. Istotne jest to, że pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Do urlopu ojcowskiego uprawniony jest zarówno biologiczny pracownik-ojciec, jak również pracownik-ojciec, który dziecko przysposobił. Przy czym warunkiem udzielenia urlopu ojcowskiego jest wychowywanie dziecka. Nie jest natomiast konieczne, by pracownik-ojciec pozostawał w związku małżeńskim z matką dziecka. Do wniosku pracownik powinien dołączyć skrócony akt urodzenia dziecka oraz oświadczenie, że urlop ojcowski przysługujący na dane dziecko nie został wcześniej wykorzystany. Na jego okres składaj się 14 dni kalendarzowe występujących bezpośrednio po sobie, w tym dni ustawowo wolne od pracy.   Urlop „ojcowski” jest uprawnieniem, przysługującym wyłącznie pracownikowi – ojcu, który wychowuje dziecko w okresie pierwszych 12 miesięcy jego życia. W przypadku przysposobienia ograniczenia są dalej idące: do 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie, lecz nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 lat, a gdy wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – to nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 lat.   Nie ma natomiast znaczenia, czy pracownica – matka dziecka korzysta w tym czasie z przysługujących jej uprawnień związanych z wychowywaniem dziecka – tj. z urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego. Może to mieć miejsce również po wyczerpaniu przez pracownika – ojca własnych uprawnień do urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego.   Wniosek o udzielenie urlopu powinien być złożony na piśmie na 7 dni przed jego planowanym rozpoczęciem, a pracodawca ma obowiązek dostosować się do jego treści. Uprawnienie to ma charakter roszczeniowy. Odmowa udzielenia urlopu lub wymuszenie zmiany treści wniosku będzie wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.   W myśl art. 180 § 5 k.p. pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. W takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.   Pracownik – ojciec aby móc skorzystać z urlopu macierzyńskiego musi złożyć u swojego pracodawcy pisemny wniosek. Natomiast matka, która korzystała do tej pory z urlopu zgłasza swojemu pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego. Do tego wniosku dołącza zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika – ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika.   Michał Mordak Prawnik Kancelaria NK Legal]]>