Dłużnicy często nie są świadomi faktu, że kodeks karny chroni interesy gospodarcze także ich wierzycieli. Oczywiście nie zawsze tak jest, ale w sytuacji, gdy dłużnik, któremu grozi niewypłacalność lub upadłość i który nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swoich wierzycieli, a jednocześnie spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, działając na szkodę pozostałych (a bezpiecznie przyjąć – że na szkodę choćby jednego), to podlega on odpowiedzialności karnej, w ramach której może być wymierzona nawet kara pozbawienia wolności (art. 302 § 1 k.k.).
Co ważne, sama niewypłacalność to stan, w którym dłużnik nie ma już zdolności do realizacji swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zaś upadłość to sytuacja prawna dłużnika wynikająca z orzeczenia właściwego sądu. Trzeba wiedzieć, że dopiero ogłoszenie upadłości, a nie istnienie podstaw ku temu, powoduje, że nie można przypisać upadłemu dłużnikowi odpowiedzialności za faworyzowanie wierzycieli. Tym samym sprawcą omawianego czynu, którego można pociągnąć do odpowiedzialności karnej, może być zarówno dłużnik zagrożony niewypłacalnością, jak i ten już niewypłacalny, o ile jeszcze nie ogłoszono jego upadłości. Podkreślenia wymaga, że niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości uzasadnione brakiem ustawowych przesłanek ku temu – nie powoduje, że dłużnikowi nie można zarzucić wypełnienia znamion czynu zabronionego z art. 302 § 1 k.k.
Warto przy tym pamiętać, że za działanie na szkodę innych wierzycieli – jak się przyjmuje w orzecznictwie i doktrynie – nie jest uznawane zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzyciela, który ma pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi wierzycielami. Dotyczy to m. in. należności wynikających ze stosunku pracy – pracownicy są bowiem uprzywilejowani w stosunku do innych wierzycieli. Powyższe oznacza, że zaspokojenie roszczeń pracowników wynikających ze stosunku pracy nie powinno skutkować odpowiedzialnością ze wzmiankowanego przepisu.
Adwokat – Adrian Tujek
NK Legal Partners
