W praktyce często pojawia się problem czy zawarta umowa jest umową przewozu czy spedycji. W pierwszej kolejności pokreślić należy, iż o rodzaju umowy nie decyduje jej nazwa ale treść. Dlatego też, nazwanie danej umowy przykładowo umową spedycji nie przesądza, iż właśnie z taką umową mamy do czynienia. Bardzo często okazuje się, że umowy nazywane spedycyjnymi są umowami przewozu. Ważnym jest aby odróżniać te umowy, gdyż odmiennie uregulowana jest kwestia odpowiedzialności.
Powierzenie czynności przewozu innemu podmiotowi nie przesądza o tym czy zawarta umowa jest umową spedycji czy też przewozu, gdyż powierzenie wykonania przewozu innemu podmiotowi możliwe jest w obydwu z omawianych umów.
Gdzie zatem kryje się różnica?
Zgodnie z art. 774 kodeksu cywilnego, przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Przedmiotem wskazanej umowy przewozu jest przewiezienie rzeczy bądź osób z jednego miejsca na drugie przy użyciu odpowiedniego środka transportu. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 31 marca 2005 r., sygn. akt V CK 510/2004, „podstawowym celem (istotą) umowy przewozu rzeczy jest ich przemieszczenie z jednego miejsca w drugie, przy czym owo przemieszczenie powinno być zasadniczym a nie ubocznym przedmiotem umowy”.
Zgodnie z art. 794 § 1 kodeksu cywilnego przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Poprzez inne usługi związane z przewozem przesyłki należy rozumieć między innymi opakowanie przesyłki, zawarcie umowy przewozu, przygotowanie dokumentacji przewozowej, składowanie bądź przechowywanie przesyłki. Umowa spedycji może obejmować różny zakres usług związanych z przewozem przesyłki, od kilku po komplet usług. Na marginesie warto zwrócić uwagę na fakt, że spedytor może sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika.
Wobec powyższego, przy umowie przewozu przewoźnik zobowiązany jest do przewozu osób lub rzeczy, natomiast przy umowie spedycji spedytor zobowiązany jest do zorganizowania przewozu poprzez wysyłanie lub odbiór przesyłki albo dokonanie innych usług związanych z jej przewozem. Istotą umowy spedycji jest szeroko rozumiana organizacja przewozu i inne czynności związane z przewozem a nie zaś sam przewóz, natomiast istotą umowy przewozu jest sam przewóz. Wobec tego jeżeli w umowie mowa jest wyłącznie o tym, iż przyjmujący zlecenie zobowiązuje się przewieść dany towar z punktu A do punktu B i nie są wymienione inne obowiązki jakie w ramach zawartej umowy przyjmujący zlecenie miałby wykonać mamy do czynienia z umową przewozu.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 października 2004 r., sygn. akt I CK 199/2004, jeżeli przyjmuje się ofertę, w której mowa jest tylko o przewozie rzeczy, a żadne czynności konkludentne nie wskazują na istnienie dodatkowych postanowień umownych obejmujących usługi związane z przewozem, to umowa zawarta przez przyjęcie oferty jest stricte umową przewozu, a nie umową spedycji.
Wobec tego, jeżeli mówimy o umowie spedycji musi być w niej wyraźnie określone, że obowiązki spedytora są szersze niż wykonanie samego przewozu, najlepiej poprzez wymienienie tychże dodatkowych obowiązków.
