Ograniczenie zatorów płatniczych w transakcjach handlowych. Zmiany od stycznia 2020 roku

Od 1 stycznia 2020 roku wejdą w życie zmiany niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych w transakcjach handlowych. Przedmiotową ustawę z dnia 19 lipca 2019 roku, Prezydent podpisał w dniu 6 sierpnia 2019 r. Przybliżymy Państwu najważniejsze zmiany.

Wprowadzenie przedmiotowych regulacji ma przede wszystkim na celu wyeliminowanie jednego z wiodących problemów polskich przedsiębiorców – w szczególności tych z sektora MŚP –  a mianowicie problemy z płynnością finansową partnerów biznesowych. Brak płynności finansowej w dużej mierze wynika z tak zwanych zatorów płatniczych.

Czym są zatory płatnicze?

Można je zdefiniować jako nieterminowe wywiązywanie się z odroczonych płatności. Główną przyczyną zatorów – poza brakiem terminowej zapłaty za towar lub usługę – jest stosowanie w transakcjach handlowych zbyt długich terminów płatności.

Zdaniem ustawodawcy do najważniejszych, negatywnych skutków występowania zjawiska zatorów płatniczych należą:

1. zjawisko narastania zatorów płatniczych spowodowane brakiem możliwości regulowania przez wierzycieli własnych należności;
2. koszty pozyskania alternatywnego źródła finansowania (kredyty, pożyczki, factoring) w przypadku braku otrzymania zapłaty za towar lub usługę we wskazanym w umowie lub fakturze terminie;
3. zmniejszenie potencjału inwestycyjnego oraz rozwoju przedsiębiorstw;
4. konieczność podnoszenia cen produktów lub usług.

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych wprowadza do systemu prawnego szereg zmian w obowiązujących przepisach oraz całkowicie nowe regulacje mające na celu zmniejszenie przedmiotowego zjawiska jakim są zatory płatnicze.

Jako najistotniejsze zmiany, które będą mieć realny wpływ na prowadzenia działalności, są:

1. wprowadzenie, maksymalnego 30 dniowego terminu od dnia doręczenia faktury VAT na zapłatę dla podmiotów publicznych, z wyłączeniem podmiotów leczniczych co zostało unormowane w treści art. 10 ustawy zmieniającej, który to wprowadza zmianę w art. 5 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych;
2. wprowadzenie, maksymalnego 60 dniowego terminu na zapłatę w transakcjach dużych przedsiębiorców z mikro-, małym lub średnim przedsiębiorcą co będzie wynikać z art. 7 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Przy czym należy wskazać, iż za mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo uznaje się przedsiębiorcę w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.5);
3. kolejną istotną zmianą jest podwyższenie stopy odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych z 9,5 do 11,5 proc co zostało ujęte w art. 10 ustawy zmieniającej, która to nowelizuje postanowienie art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 118), warto jednak zaznaczyć, iż podwyższenie stopy procentowej nie będzie dotyczyć podmiotów prowadzących działalność leczniczą w ich przypadku stopa referencyjna odsetek pozostanie w dotychczasowej wysokości – 9,5 proc.

odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych:

W przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych,

W przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.”;

4. podwyższenie wysokości rekompensat za koszty odzyskiwania należności w tym przypadku nowelizacji omawianej ustawy uległ art. 10 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 118). Dotychczasowa rekompensata – niezależnie od kwoty pozostającej dłużnikowi do zapłaty wynosi 40 euro od każdej niezapłaconej wierzytelności lub jej części. W chwili wejścia w życie omawianej ustawy wyznaczone będą nowe wysokości rekompensat za koszty odzyskiwania należności, które uzależnione są od wysokości zaległej płatności. Wierzyciel będzie mógł zatem dochodzić następujących kwot zależny od wysokości zaległości dłużnika:

• gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych – rekompensata wyniesie 40 euro;
• gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych – rekompensata wyniesie 70 euro;
• gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych – rekompensata wyniesie 100 euro.

5. możliwość odstąpienia od umowy, gdy termin zapłaty przekracza 120 dni co zostało unormowane dodanym ust. 3a w art. 7 ustawy o transakcjach handlowych. Dodanym ustępem zostaje wprowadza możliwość odstąpienia przez wierzyciela od umowy lub jej wypowiedzenia, gdy ustalony w niejtermin zapłaty przekracza 120 dni, liczonych od daty doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostarczenie towaru lub wykonanie usługi, a ustalenie tego terminu było rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Dodatkowo istotny jest dodany 3b, który wskazuje w jakim to terminie świadczenie pieniężne od dnia odstąpienia od Umowy staje się wymagalne.

Przedmiotowa kwestia została uregulowana w następujący sposób:

Wierzyciel może odstąpić od umowy albo wypowiedzieć umowę, jeżeli termin zapłaty określony w umowie przekracza 120 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, i został ustalony z naruszeniem przepisu ust. 2. 3b. Jeżeli wierzyciel wypowiedział umowę na podstawie ust. 3a, świadczenia pieniężne przysługujące mu od dłużnika z tytułu już dostarczonych towarów lub wykonanych usług stają się wymagalne w terminie 7 dni od dnia wypowiedzenia umowy. Jeżeli wierzyciel nie otrzyma świadczenia pieniężnego w tym terminie, przysługują mu odsetki, o których mowa w ust. 1.”

6. obowiązek udowodnienia, iż termin zapłaty nie jest rażąco nieuczciwy dla wierzyciela będzie leżał po stronie dłużnika przedmiotowa kwestia zostaje wprowadzona (art. 11a ust. 2 ustawy). Dotyczy to ustalenia terminu zapłaty dłuższego niż 60 dni. W tym przypadku to dłużnik będzie musiał wykazać i udowodnić, iż ustalenie terminu nie było w sposób rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela;

7. rozszerzenie katalogu czynów nieuczciwej konkurencji, poprzez dodanie nowego deliktu – nieuzasadnionego wydłużania terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi. (art. 3 ust. 2 z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2019 r. poz. 1010), co może skutkować nałożeniem administracyjnych kar pieniężnych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) na podmioty, które posiadają największe zaległości z płaceniem kontrahentom (art. 13v ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 118);
8. uzyskanie przez przedsiębiorców, którzy nie dostają zapłaty na czas, prawa do tak zwanej ulgi na złe długi w PIT i CIT (zmienione ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku dochodowym od osób prawnych).

radca prawny Agnieszka Wolszczak – Wiśniewska
NK Legal Partners

---

Jeżeli w Państwa działalności powstały wątpliwości na powyższym gruncie zapraszamy do kontaktu ze swoim dedykowanym zespołem prawnym w naszej Kancelarii, a w przypadku gdy nie są Państwo naszymi Klientami zapraszamy do spotkania się z naszym pełnomocnikiem we wskazanym przez Państwa miejscu na niezobowiązujące i nieodpłatne spotkanie.