Okres ważności wstępnych pracowniczych badań lekarskich
W praktyce działalności pracodawcy często pojawia się pytanie o to, czy przepisy prawa przewidują swoistą „datę ważności” dla orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań pracownika do pracy na określonym stanowisku. Niniejszy artykuł wyjaśnia tę kwestię oraz omawia pokrótce nadchodzące w tym zakresie zmiany.
Zarówno Kodeks Pracy, jak i rozporządzenia wykonawcze nie wskazują wprost terminu ważności zaświadczenia lekarskiego dopuszczającego pracownika do pracy po przeprowadzeniu badania wstępnego. Kodeks Pracy stanowi natomiast, że: „Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku” (art. 229 § 4 KP). Jeśli zatem na przykład badanie zostało przeprowadzone 1 stycznia 2015 r. a pracownik ma rozpocząć pracę 15 stycznia tego roku to postępowanie pracodawcy (dopuszczające go do pracy) będzie zgodne z prawem, o ile na dzień dopuszczenia go do pracy orzeczenie lekarskie się nie zdezaktualizuje. Innymi słowy, jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2002 r. (sygn. akt I PK 44/2002): „aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 k.p. jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika”. Jeśli zatem między dniem, w którym badanie zostało przeprowadzone a dniem rozpoczęcia pracy nie zaszło żadne zdarzenie mające wpływ na stan zdrowia pracownika i jego zdatność zdrowotną do wykonywania pracy to takie działanie pracodawcy będzie zgodne z prawem. W zaświadczeniu – zgodnie z treścią załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy – lekarz przeprowadzający badanie wskazuje „datę następnego badania okresowego”; jeśli data ta następuje po dniu określonym jako pierwszy dzień pracy to pracownik będzie mógł być dopuszczony do pracy na podstawie takiego zaświadczenia. To na pracodawcy ciąży zatem swoiste ryzyko zmiany stanu zdrowia w okresie „pośrednim”. W celu uniknięcia tego ryzyka powinien on skierować na badania przyszłego pracownika po raz kolejny. „Dopuszczenie do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonych stanowiskach (art. 229 § 4 kp) może stanowić przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych” (wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 2000 r. – sygn. akt II UKN 49/2000).
Warto wskazać, że od 1 kwietnia 2015 r. ulegną liberalizacji zasady dot. dokonywania badań wstępnych w przypadku pracowników kontynuujących pracę po zakończeniu poprzedniego okresu zatrudnienia. Oprócz dotychczasowej podstawy zwolnienia z tego obowiązku (która została rozszerzona) wprowadzoną kolejną. Po nowelizacji zatem, zgodnie z art. 229 § 1 z indeksem 1 oraz § 1 z indeksem 2 KP:
„§ 1 z indeksem 1: Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:
1) przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
2) przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.
§ 1 z indeksem 2: Przepis § 1 z indeksem 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio w przypadku przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.”
Należy jednak wskazać, że przepisy przejściowe nie przewidują sytuacji zgodnie z którą te udogodnienia obejmą również pracowników posiadających orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwskazanych do wykonywania pracy wydanych przed 1 kwietnia 2015 r. Należy uznać, że takie faktyczne wydłużenie czasu wejścia w życie zmian jest nieuzasadnione.
Dariusz Barwaśny Prawnik Kancelarii NK Legal
]]>
