Podpisujesz umowę? – Zabezpiecz swoje wynagrodzenie!
Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży towarów, świadczeniu różnego usług czy na wykonywaniu jakiś dzieł i chcesz zabezpieczyć swoją roszczenie o zapłatę należnego wynagrodzenia, masz ku temu wiele możliwości. Pokrótce spróbujmy się im przyjrzeć.
WEKSEL
Zobowiąż swojego kontrahenta, który kupuje od Ciebie towar, pożycza pieniądze czy zleca wykonanie jakieś usługi albo dzieła, do wystawienia weksla, najlepiej weksla in blanco (niezupełnego). Weksel in blanco jest papierem wartościowym, który zawiera tylko podpis wystawcy tego weksla.
W celu dochodzenia niezapłaconej przez kontrahenta kwoty, konieczne będzie uzupełnienie weksla in blanco o elementy wymienione w art. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. 1936 nr 37 poz. 282), tj.:
1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,
2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);
4) oznaczenie terminu płatności;
5) oznaczenie miejsca płatności;
6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla;
8) podpis wystawcy weksla.
Może to zostać uczynione zgodnie z deklaracją wekslową dołączoną do weksla in blanco i umowy, jednakże brak takiej deklaracji nie wpływa na ważność weksla. Istnienie deklaracji wekslowej leży przede wszystkim w interesie naszego kontrahenta, który może mieć obawy, czy odpowiednio do sytuacji i aktualnej wysokości jego zobowiązania, uzupełnimy ten papier wartościowy.
Po wypełnieniu weksla i oznaczeniu kwoty, której zamierzamy dochodzić, możemy przestawić weksel drugiej stronie do zapłaty. W przypadku braku uczynienia tego w terminie wskazanym na wekslu, możemy skierować sprawę na drogę postępowania sądowego na korzystniejszych warunkach, tj. sąd pobiera na wstępie opłatę w wysokości tylko 1,25 % wartości dochodzonej przez nasz wierzytelności (tzw. postępowanie nakazowe) zamiast 5 % w postępowaniu upominawczym. Uzyskany przez nas i wydany przez sąd nakaz zapłaty z weksla stanowić będzie tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności, co oznacza, że możemy od razu kierować do komornika wniosek o zabezpieczenie, polegający na przejęciu pieniędzy dłużnika i przekazaniu ich na konto sądu. Ponadto nakaz zapłaty z weksla jest natychmiastowo wykonalny, co oznacza, że jeśli dłużnik w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu nakazu zapłaty nie wykona go, możliwe jest złożenie do sądu wniosku o klauzulę wykonalności. Nie ma znaczenia to, że dłużnik (pozwany) wniesie zarzuty od nakazu zapłaty, chyba że sąd na jego wniosek wstrzyma wykonanie nakazu. Nakaz nie musi być więc prawomocny, by można było prowadzić egzekucję.
Podsumowując tę kwestię, nakaz z weksla zapewnia więc szybkość działania i dochodzenia naszych wierzytelności, co w przypadku skutecznej egzekucji jest szalenie ważne. A to m.in. jest jedną (obok abstrakcyjności zobowiązania z weksla) z przyczyn, dlaczego weksel jest tak ważnym sposobem zabezpieczenia wierzytelności.
DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ EGZEKUCJI
Bardzo dobrym sposobem na zabezpieczenie naszego (jako wierzyciela) roszczenia o zapłatę jest oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji w akcie notarialnym. Możliwość taką przewiduje art. 777 par. 1 pkt 4 – 6 k.p.c. (ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. 1964 r. Nr 43 poz. 296):
Art. 777 (Tytuły egzekucyjne)
Tytułami egzekucyjnymi są: (…)
4) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
5) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
6) akt notarialny określony w pkt 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
Oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji w akcie notarialnym jest tytułem egzekucyjnym, co oznacza przyspieszenie i uproszczenie postępowania wykonawczego, ponieważ samo sporządzenie aktu notarialnego, w którym dłużnik poddaje się egzekucji zastępuje postępowanie przed sądem. Wobec tego, mając już takie oświadczenie, możemy wystąpić do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na ten akt. Dysponując klauzulą na oświadczeniu, idziemy prosto do komornika. A więc niesamowita oszczędność czasu.
ZASTAW
W celu zabezpieczenia naszej wierzytelności pieniężnej możemy zaproponować naszemu kontrahentowi, by ustanowił na rzeczy ruchomej czy ewentualnie prawie należącym do niego zastaw. W sytuacji, gdy nasz dłużnik nie wywiąże się ze swojego zobowiązania (nie uiści faktury w terminie, nie spłaci kwoty udzielonej mu przez nas pożyczki), możemy zaspokoić się z rzeczy (prawa) oddanego w zastaw, co oznacza, iż możemy doprowadzić do sprzedaży rzeczy (prawa) objętych zastawem w trybie egzekucji sądowej i zaspokoić się z uzyskanej w ten sposób sumy.
Co ważne, zaspokojenia takiego możemy dochodzić bez względu na to, czyją własnością stała się rzecz (prawo). Wobec tego, pomimo przykładowo sprzedaży przez dłużnika rzeczy czy prawa zastawionego na naszą rzecz osobie trzeciej, nadal będzie nam przysługiwało prawo zastawu. Co więcej, zyskujemy pierwszeństwo przed innymi wierzycielami osobistymi właściciela zastawionej rzeczy (prawa).
Możliwe jest także ustanowienie zastawu rejestrowego – wtedy dłużnik zachowa przedmiot zastawu w swoim władaniu – powszechną praktyką jest ustanawianie zastawu rejestrowego na samochodzie. Zastaw rejestrowy ustanawia się w formie pisemnej pod rygorem nieważności i wpisuje na odpowiednim formularzu do rejestru zastawów prowadzonego przez odpowiedni miejscowo sąd rejonowy.
HIPOTEKA
Służy ona zabezpieczeniu szczególnie wierzytelności w wyższych kwotach, bowiem dzięki hipotece możemy dochodzić zaspokojenia z nieruchomości dłużnika. Podobnie jak przy zastawie, możemy dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi naszego dłużnika czy bez względu na to, czyją własnością stanie się obciążona nieruchomość. Aby ustanowić hipotekę, konieczny jest jej wpis do księgi wieczystej na mocy oświadczenia właściciela nieruchomości obciążanej w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
PODSUMOWANIE
Tak pokrótce przedstawiają się najpopularniejsze i najważniejsze sposoby zabezpieczania roszczeń przez wierzycieli. Oczywiście istnieją jeszcze inne konstrukcje służące temu celowi, jak na przykład przewłaszczenie na zabezpieczenie, jednakże ze względu na ich mniejszą popularność w prawie polskim, nie zostały w tym artykule omówione.
Także pamiętajmy – warto zabezpieczyć nasze umowy, aby pewniej i szybciej dochodzić zapłaty od kontrahenta (dłużnika)!
Romuald Kędzierski Prawnik Kancelarii NK Legal
]]>
