Pozorna umowa o pracę z kobietą w ciąży

Podstawą działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie kwestionowania fikcyjnej umowy o pracę zawartej przez kobietę w ciąży są przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wyróżnić można kilka podstawowych cech charakterystycznych dla danego stosunku pracowniczego, który często jest kwestionowany przez ZUS i uznany przez ten organ za zawarty pozornie. ZUS głównie bada umowy zawierane pomiędzy osobami bliskimi (z członkami rodziny). Organ bada również czy dana osoba posiada stosowne wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe, by móc wykonywać pracę na zajmowanym stanowisku. Badaniu podlega również kwestia czy przed zatrudnieniem pracownika dane stanowisko zajmowane przez tego pracownika już istniało, czy też zostało utworzone wraz z zatrudnieniem tego pracownika, a także, co istotniejsze, czy po tym jak pracownik przestał uczęszczać do pracy z przyczyn zdrowotnych (np. zwolnienie chorobowe w trakcie ciąży czy okres po narodzinach dziecka), to inna osoba przejęła funkcje tego pracownika w ramach stanowiska pracy. ZUS zwraca uwagę również na poziom ustalonego wynagrodzenia, a mianowicie czy nie jest ono zbyt wygórowane w stosunku do zajmowanego stanowiska oraz czy odpowiada ono wynagrodzeniom pozostałych pracowników u danego pracodawcy, zwłaszcza na tożsamym stanowisku. Kolejnym istotnym aspektem badanym przez organ rentowy są dowody potwierdzające rzeczywiste świadczenie pracy przez pracownika np. podpisane przez niego dokumenty, wysyłane przez niego e-maile lub inne przejawy zawodowej aktywności pracownika. Powiązanie w/w aspektów może doprowadzić ZUS do wniosku, iż zawarta umowa o pracę oraz płacone wynagrodzenie, będące podstawą powstania tytułu ubezpieczeniowego, nie odpowiadają prawdziwym zdarzeniom, a zatem, że umowa o pracę została jedynie pozornie zawarta pomiędzy stronami. Dowodowo liczy się bowiem całokształt okoliczności danej sprawy i danego stosunku pracowniczego. Należy podkreślić, że orzecznictwo sądów nie uznaje za dowód wykonywania pracy przez pracownika podpisania umowy o pracę oraz figurowania pracownika na liście płac, liście obecności i w ewidencji pracodawcy, które to dokumenty mogą być wytworzone w okresie późniejszym na potrzeby pracodawcy, na potrzeby postępowania prowadzonego przez organ rentowy. Także, istotą nawiązanego stosunku pracy jest jedynie to, czy pracownik autentycznie wykonywał powierzone mu obowiązki i pracował na rzecz zatrudniającego go pracodawcy. Następstwem zakwestionowania przez ZUS istnienia stosunku pracowniczego jest stwierdzenie przez organ, iż dany pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym od daty nawiązania pozornego stosunku, co jednocześnie pozbawia go prawa do wszystkich świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych, w szczególności do zasiłku chorobowego czy zasiłku macierzyńskiego. Sposób wykazania przez pracownika lub przez pracodawcę faktu, iż praca rzeczywiście była świadczona jest jednym z najistotniejszych elementów tego typu postępowań. I choć ciężar dowodu w tych sprawach spoczywa na organie rentowym to bez żadnych dowodów nie doszłoby do wydania decyzji kwestionującej faktyczne wykonywanie pracy. W przypadku wydania decyzji stwierdzającej pozorność stosunku pracy należy odwołać się do Sądu i przedstawić szereg przeciwdowdów obalających dowody organu. Chodzi tu głównie o wykazanie, że praca była faktycznie wykonywana przez pracownika. Pomocne w tym mogą być dokumenty których nie dostarczono organowi rentowemu, a także osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków potwierdzających świadczenie pracy przez pracownika. Michał Mordak Prawnik Kancelaria NK Legal ]]>